زینک لیتوگرافی یا پلیت لیتوگرافی چیست؟

تعریف زینک لیتوگرافی

زینک نام عوام و رایج در صنعت چاپ ایران برای معادل Printing Plate یا به طور خلاصه Plate می باشد. در انگلیسی زینک (Zinc) به معنای فلز “روی” است. اما در ایران نام های گوناگونی به آن گفته می شود، در زیر برخی از اسامی مختلف آن را عنوان می کنیم:

زینک، زینک چاپ، زینک لیتوگرافی، زینک حرارتی لیتوگرافی، زینک خام، پلیت، پلیت لیتوگرافی، پلیت خام، پلیت حرارتی

در این مقاله برای سهولت در درک مطلب و توضیحات از نام “زینک” و “پلیت” استفاده خواهیم کرد.

زینک ورقی آلومینیومی، پلاستیکی یا کاغذی با ابعاد مشخص است که در لیتوگرافی طرح مورد نظر برای چاپ را روی آن اعمال می شوند و در چاپ افست از آن ورقه های پلیت استفاده می شود. جنس فلزی که عموماً و صورت گسترده ای در خط تولید پلیت لیتوگرافی از آن استفاده می شود، آلومینیوم است.

در خط تولید پلیت، سطح زینک با لایه نازکی از مواد حساس به نور پوشیده می شود. پلیت های فلزی یا به صورت تک فلز یا چند فلزی (Multimetal) ساخته می شوند، که از چند لایه نازک از فلزهای مختلف تشکیل شده و هر کدام با کیفیت متفاوتی مرکب را جذب کرده و آب را دفع می کنند.

در فرایند تولید پلیت معمولا از فلزهایی از جمله برنج، کروم، مس و استیل و همچنین آلومینیوم استفاده می شود، که تیراژ چاپ آن ها بیشتر از یک میلیون نسخه است. امروزه پلیت های چند فلزی جای خود را به پلیت های زینک سوزی شده یا پلیت های مخصوص کار پوزتیو داده اند.

انواع زینک‌ها (پلیت) لیتوگرافی

به صورت کلی انواع پلیت های لیتوگرافی به گروه های ذیل دسته بندی می شوند:

1. پلیت لیتوگرافی دیازو
2. پلیت لیتوگرافی فتوپلیمر
3. پلیت لیتوگرافی هالید نقره
4. پلیت لیتوگرافی هالید نقره با پایه فیلم (پلیت پلی استر)
5. پلیت لیتوگرافی هالید نقره با پایه فلزی
6. پلیت لیتوگرافی دو فلزی
7. پلیت لیتوگرافی الکترواستاتیکی
8. پلیت لیتوگرافی افست خشک (بدون آب)
9. پلیت زدودنی

پلیت آلومینیومی لیتوگرافی  | Aluminiuma plate Faratec

در ادامه به تعریف کوتاهی برای هرکدام خواهیم پرداخت. همچنین برای مطالعه بیشتر می توانید به اینجا ( + ) مراجعه کنید.

پلیت لیتوگرافی دیازو

پلیت های دیازو با لایه ای از ترکیبات آلی پوشش داده شده اند و با داروی ظهور مخصوص به خود ظاهر می شوند. مدت زمان نگهداری این پلیت ها حدود یک سال می باشد. این پلیت ها برای تیراژ های چاپی ۱۵۰،۰۰۰ نسخه بکار گرفته می شود .

پلیت لیتوگرافی فتوپلیمر

پلیت های فتوپلیمر نیز با لایه ای از ترکیبات مواد آلی پوشش داده می شوند. لایه ای در برابر ساییدگی بسیار ماندگار و مقاوم است. پلیت های فتوپلیمر برای تیراژ های چاپی ۲۵۰،۰۰۰ نسخه به کار گرفته می شود.

پلیت لیتوگرافی هالید نقره

پلیت های هالید نقره با لایه ی حساس به نور ، مشابه فیلم های عکاسی پوشش داده می شوند. به استثنای این که تاثیر امولسیون هالید نقره آهسته و تدریجی است و برای تکثیر رنگی این پلیت ها به صورت لایه ای حساس بر روی آلومینیوم آنودایز و سپس پوشش داده می شوند .در مراحل ظهور و ثبوت این پلیت ها مقادیری نقره در محلول به جای می ماند . نقره به جای مانده با تجهیزات مناسبی بازیافت می شود . آن گاه پس مانده ی محلول ها از طریق فاضلاب دفع می شود .

پلیت لیتوگرافی هالید نقره با پایه فیلم (پلیت پلی استر)

این پلیت ها برای چاپ تک رنگ مورد استفاده قرار می گیرند .

پلیت لیتوگرافی هالید نقره با پایه فلزی

این پلیت ها برای سیستم های خروجی مستقیم پلیت ستر  (ctp) مورد استفاده قرار می گیرد .

پلیت لیتوگرافی دو فلزی

پلیت های دو فلزی دارای یک لایه ی پلیمری از قبل حساس شده هستند. این پلیت ها به چند نوع تقسیم می شوند که به دو نوع آن ها اشاره می کنیم:
الف ) پلیت های با روکشی مسی بر روی فولاد ضد زنگ یا آلومنیوم
ب) پلیت با روکش کرم روی مس

پلیت لیتوگرافی الکترواستاتیکی

ساختار این نوع پلیت ها مشابه ساختار دستگاه کپی الکترواستاتیکی است. پلیت های الکترواستاتیکی نیز بر دو نوع هستند:
الف ) پلیت با ترکیبات معدنی و غیر آلی نور رسانا
ب) پلیت های با ترکیبات مواد آلی نور رسانا (مستر کاغذی)

پلیت لیتوگرافی افست خشک (بدون آب)

این نوع پلیت ها فقط در ماشین چاپ افست خشک (بدون آب) استفاده می شوند. برای نواحی دارای تصویر و پذیرای مرکب از آلومینیوم پایه و برای نواحی بدون تصویر از لایه ی سیلیکونی استفاده می شوند. لایه ی سیلیکونی جایگزینی برای لایه ی رطوبت خواهد شد. استفاده از این نوع پلیت ها نیاز به مرکب ویژه دارد.

پلیت زدودنی

نگاشت تصویر در این نوع پلیت ها از طریق داده های دیجیتالی صورت می پذیرد و نیازی به طی مراحل شیمیایی ندارد. این پلیت ها به صورت دیجیتالی حساس می شوند. پلیت های زدودنی در انواع پایه ی فلزی و پلی استری عرضه می شوند. نگاشت تصویر از طریق سوزاندن لایه ی حساس توسط لیزرهای حرارتی صورت می گیرد. پلیت ستر های جدید از این فناوری بهره گرفته اند. هم چنین در ماشین های DI ( از کامپیوتر به ماشین چاپ ) نیز این پلیت ها مورد استفاده قرار می گیرند .